Belgische sekswerkers zijn de eerste sekswerkers ter wereld die sociale rechten als ziekteverlof, zwangerschapsverlof en pensioen krijgen. Onder NU.nl-lezers riep dat de vraag op: hoe zien de arbeidsvoorwaarden voor Nederlandse sekswerkers eruit?
Naar schatting werken er zo'n 25 tot 35 duizend mensen als sekswerker in Nederland. Toch wordt deze beroepsgroep anders behandeld dan 'reguliere' beroepen, zegt Irina Hornstra van de Sekswerk Alliantie Destigmatisering (SWAD).
Zo hebben Nederlandse sekswerkers niet de mogelijkheid om in loondienst te gaan. Wel kunnen sekswerkers via de zogeheten opting-in-regeling werken voor exploitanten van bordelen, seksclubs of escortbureaus. De werkgever houdt in dat geval een deel van het inkomen van de sekswerker in en draagt dat af aan de Belastingdienst.
"Daarmee vallen ze eigenlijk tussen wal en schip, omdat ze niet als werknemer worden gezien en dus geen ziekteverlof krijgen of pensioen opbouwen. Tegelijkertijd zijn ze ook geen zelfstandige, dus moeten ze zich houden aan de regels van de exploitant."
'Sekswerkers worden illegaliteit ingeduwd'
Ook is het volgens Hornstra gebruikelijk dat sekswerkers zo'n 50 tot 60 procent van hun inkomen moeten afstaan aan de exploitant. Daardoor is het financieel aantrekkelijker om als zelfstandige te werken, wat het grootste deel van de sekswerkers doet.
Zij kunnen een ruimte huren, bijvoorbeeld op de Wallen in Amsterdam. Op dergelijke plekken zijn de werkomstandigheden voor sekswerkers goed geregeld, zegt Heleen Driessen. Zij is vertrouwenspersoon bij Amsterdam Center for Seksworkers. "De ruimtes zijn hygiënisch, hebben een alarmknop en er lopen politieagenten in de omgeving."
Maar veel sekswerkers kiezen ervoor om hun beroep op andere plekken uit te oefenen, bijvoorbeeld vanuit huis. Om dat te mogen doen, is een vergunning van de gemeente nodig. Maar die is lastig om te krijgen, bijvoorbeeld omdat veel gemeenten geen duidelijk beleid hebben rondom sekswerkers. In slechts negen gemeenten wordt een dergelijke vergunning wel uitgegeven.
Daarnaast is het aantal bordelen in Nederland de afgelopen twintig jaar flink afgenomen: van ruim duizend tot ongeveer driehonderd. "Als je op een dergelijke vergunde plek wil werken, heb je een zwakke onderhandelingspositie. Exploitanten wijzen je de deur als je je niet aan hun regels wil houden."
Daardoor moeten sekswerkers op een illegale plek hun werk uitoefenen, zegt Hornstra. En dat levert risicovolle situaties op. Sekswerkers die op een niet vergunde locatie werken, zijn op zichzelf aangewezen in bedreigende situaties. De politie bellen is namelijk geen optie. "Als de politie erachter komt dat je illegaal werkt, moet je stoppen en verlies je je inkomen. Als de politie vervolgens naar de woningcorporatie gaat, wordt je huurcontract opgezegd en ben je ook nog eens je huis kwijt."
Hoe meer keuzevrijheid, hoe beter
Een andere moeilijkheid als zelfstandige sekswerker is dat het niet altijd lukt om een zakelijke bankrekening te openen. Daardoor kun je niet zomaar je omzet storten, met alle gevolgen van dien. "In de huidige maatschappij heb je een bankrekening nodig om bijvoorbeeld je zorgverzekering, belastingen en allerlei andere zaken te kunnen betalen", zegt Hornstra. "Als zij dat niet kunnen, worden ze gedwongen om andere oplossingen te zoeken. En die liggen vaak niet bij mensen die het beste met je voor hebben."
Door het huidige beleid worden sekswerkers dus ook in de richting van de criminaliteit geduwd, vindt Hornstra. Daardoor wordt de kans op uitbuiting en mensenhandel groter. Precies wat het nieuwe Belgische beleid tegen zou moeten gaan.
Maar of de nieuwe arbeidsvoorwaarden de oplossing zijn, weet Hornstra niet. "Het is een moedig besluit, maar zoiets werkt alleen als er voldoende wordt gecontroleerd." Ook vertrouwenspersoon Driessen is nieuwsgierig. "We moeten ook nog zien of er wel interesse is vanuit sekswerkers om in loondienst te gaan en hoe die arbeidscontracten er dan precies uit komen te zien", zegt ze. "Maar ik ben ervan overtuigd dat hoe meer keuzevrijheid sekswerkers hebben over de manier waarop zij hun beroep willen uitoefenen, hoe beter."