"Minstens helft darmkankers is te voorkomen"
VIJFDE VAN DE BELGEN OOIT GETROFFEN, MAAR WE TESTEN TE WEINIG
Maart is de internationale actiemaand tegen dikkedarmkanker. Elke dag krijgen 23 Belgen te horen dat ze darmkanker hebben en sterven er tien aan de ziekte. "Maar slechts de helft van de mensen in de risicogroep neemt deel aan het gratis bevolkingsonderzoek", zegt maag-darmspecialist Luc Colemont.
Het aantal diagnoses in België blijft al jaren stabiel: 23. Of eerder 'was': in de eerste helft van 2020 werden 20 procent minder darmkankers vastgesteld, blijkt uit de recentste cijfers van het kankerregister. Goed nieuws is dat niet. "Door de tijdelijke onderbreking van het bevolkingsonderzoek, de angst om naar de huisarts of het ziekenhuis te gaan, en het uitstellen van onderzoeken door de coronamaatregelen zijn veel gevallen onopgemerkt gebleven", zegt Luc Colemont, de oprichter van de vzw Stop Darmkanker.
Toch hoopt de maag-darmspecialist dat de gevolgen beperkt kunnen blijven. "Darmkanker is een kwaadaardig gezwel aan de binnenkant van - bijna altijd - de dikke darm. Het ontstaat altijd uit een goedaardig gezwel of poliep. De evolutie van zo'n poliep naar een kwaadaardig gezwel duurt acht tot tien jaar, en dus geen weken of maanden. Darmkanker is écht een sluipmoordenaar, omdat je er zelf niets van merkt. Een poliep is eerst maar een paar millimeter groot, maar zelfs als die is uitgegroeid tot een kwaadaardig gezwel van 3 à 4 cm, voel je dat niet", zegt Colemont, die dan ook het belang van het bevolkingsonderzoek darmkanker, voor mensen van 50 jaar tot en met 74 jaar, benadrukt. "Het onderzoek is gratis voor die leeftijdscategorie. Het bespaart veel leed én redt levens. Al zou ik liever hebben dat ze dit vanaf 45 jaar aanbieden, zoals ze in Amerika aanraden", zegt Colemont. "Uit de meest recente cijfers blijkt dat één op de zes patiënten jonger is dan 50: steeds meer dertigers en veertigers krijgen ermee te maken. Het is een hardnekkige fabel dat alleen 'oude' mensen het krijgen. Anderzijds stellen we ook vast dat één op de vijf patiënten net ouder is dan 74 jaar."
Veel oorzaken
Bij Belgische mannen is darmkanker de op twee na meest voorkomende kanker, bij vrouwen staat enkel borstkanker hoger in de ranking. Ook de sterftecijfers liegen er niet om: bij mannen is het de tweede meest voorkomende doodsoorzaak, bij vrouwen de derde. De middelen om vroegtijdig te kunnen ingrijpen zijn er, maar in de praktijk gebeurt het niet altijd. "Maar 51,1% van de leeftijdsgroep die gratis het bevolkingsonderzoek kreeg in 2019, voerde dat uit", weet Colemont. "Dagelijks krijg ik te horen: 'niemand zei me dat het zo belangrijk is' of 'ik wist niet dat je een test kunt doen'. Maar zelfs al heeft niemand in je familie darmkanker gehad, doe die test! In amper 20% van de gevallen is er een erfelijke of familiale component. Leeftijd, overgewicht, een ongezonde levensstijl en te weinig beweging zijn maar enkele van vele oorzakelijke puzzelstukjes. Of het ook te maken heeft met ons immuunsysteem, luchtverontreiniging of voeding weten we (nog) niet. De jongste jaren is er heel wat nieuwe kennis door onderzoek naar de darmflora. Ik denk dat in onze darmflora een heel belangrijk puzzelstuk zit dat verklaart waarom iemand wel of niet darmkanker krijgt. Zo weet men dat bepaalde bacteriën in de darmflora poliepen kunnen doen ontstaan, en dat andere van goedaardige gezwellen iets kwaadaardigs kunnen maken. Maar daarvoor is meer onderzoek nodig."
Colemonts advies: koop een zelftest bij de apotheek. "Die kost zo'n 20 euro en gaat na of er al dan niet
occult bloed (niet zelf waarneembaar) aanwezig is in de stoelgang. Je kan het vergelijken met een zwangerschapstest. Als de test positief is, wil dit niet zeggen dat je darmkanker hebt. Bloed in de stoelgang kan ook door een wondje, aambeien of poliepen komen. Maar het moet wél onderzocht worden. Gemiddeld leidt één op de vijftien positieve zelftesten tot een diagnose darmkanker, doorgaans in een vroegtijdig stadium dat perfect behandelbaar is met een heelkundige ingreep. Poliepen kunnen makkelijk worden verwijderd, zodat er geen kans is dat ze doorheen de jaren evolueren tot darmkanker. Zijn de lymfeklieren rond de darm al aangetast, dan is chemotherapie nodig, en bij uitzaaiingen is zéker chemotherapie noodzakelijk. Wie wacht tot er klachten zijn - bloed in de stoelgang, aanslepende buikpijn of krampen, veranderingen in de stoelgang, plots gewichtsverlies... - heeft veel kans dat het al een vergevorderd stadium van darmkanker is."