Kabinet kan geld niet kwijt
Overschot Het Nederlandse begrotingsoverschot in 2018 was goed voor een absoluut record, bleek dinsdag. Ook de komende jaren rekent het Centraal Planbureau op overschotten en een afnemende staatsschuld. Wat betekent dit?
De zuinigheid heeft gevolgen: Nederland heeft van alle eurolanden bijna de laagste staatsschuldquote. Alleen in de drie Baltische staten, Luxemburg en Slowakije is hij lager. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) voorziet voor 2019 in het hele eurogebied een gemiddelde staatsschuld van 85,6 procent. Hetzelfde geldt voor het Nederlandse begrotingsoverschot, dat een van de grootste is van alle eurolanden. Duitsland boekte over 2018 een overschot van maar liefst 58 miljard euro, zo 1,6 procent van het bbp, en is daarmee Nederland iets voor. De Duitse staatsschuld is, met 58 procent van het bbp in 2019, nog wel relatief groter dan de Nederlandse.
De combinatie van een dalende staatsschuld én dalende rentes heeft ervoor gezorgd dat de staat steeds minder geld kwijt is aan rentebetalingen. Begin deze eeuw ging er nog 2 procent van het bbp op aan rentebetalingen. Dat halveerde tot 1 procent in 2015 en halveert dit jaar nog eens, tot 0,5 procent. Italië, met zijn torenhoge staatsschuld, is voor dat er een cent overheidsgeld is uitgegeven, al 3,6 procent van het bbp kwijt aan rente. Dat percentage geldt overigens ook voor de Verenigde Staten.
Politiek debat
Het geld klotst in elk geval weer tegen de plinten met een enthousiasme dat aan de hoogtijdagen van het tweede kabinet-Kok (1998-2002) doet denken. De druk op de regering om iets met die enorme stroom meevallers te doen klinkt dan ook steeds harder, net als destijds. Steek het in de energietransitie, geef het aan de armen, subsidieer de kunsten!
Zolang de begrotingsregels zijn wat ze zijn, is dat echter niet mogelijk. Meevallers aan de uitgavenkant mogen alleen gebruikt worden voor tegenvallende uitgaven elders, meevallers aan de inkomstenkant mogen sowieso niet gebruikt worden. Die lopen, net als nu, rustig in het verder verlagen van de staatsschuld. Vooralsnog zonder enige vorm van politiek debat